Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là lãnh tụ thiên tài, Người sáng lập và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam, mà còn là người thầy vĩ đại của báo chí cách mạng Việt Nam. Những chỉ dẫn của Người về nghề báo không chỉ là kim chỉ nam cho nhiều thế hệ nhà báo cách mạng, mà còn là ngọn đuốc soi đường cho việc xây dựng báo chí cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại.

Mốc son đặc biệt

Hơn một thế kỷ trước, năm 1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước trên con tàu Amiran Latusơ Tơrêvin. Con tàu đã đưa Nguyễn Tất Thành rời bến Nhà Rồng tới khắp các vùng đất, các châu lục để tìm ra con đường cứu nước, cứu dân. Trên hành trình đó, Người đã làm rất nhiều nghề, trong đó có một nghề rất đặc biệt: Nghề báo.

Năm 1922, tại Pháp, Người tham gia sáng lập Hội Liên hiệp thuộc địa và tờ báo Người cùng khổ (Le Paria), nhằm tố cáo bản chất tàn bạo của chế độ thực dân Pháp, làm cho Quốc tế Cộng sản và các dân tộc trên thế giới biết đến Việt Nam và ủng hộ nhân dân Việt Nam đấu tranh tự giải phóng.

Ngày 21.6.1925, Báo Thanh niên - cơ quan ngôn luận của Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội - xuất bản số đầu tiên, đánh dấu sự ra đời của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã dùng tờ báo làm công cụ tuyên truyền con đường cách mạng giải phóng dân tộc, để tập hợp và giác ngộ quần chúng, chuẩn bị về tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Theo PGS.TS Đỗ Chí Nghĩa - Ủy viên chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, sự ra đời của tờ Thanh niên ngày 21.6.1925 không chỉ là một mốc son lịch sử, mà đã thể hiện năng lực tổ chức, năng lực làm báo bậc thầy của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Đây là mốc đánh dấu sự chuyển biến từ phong trào yêu nước sang phong trào cộng sản của các tổ chức cách mạng trong nước, dưới sự chỉ đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.

Ảnh hưởng của những tờ báo do Bác Hồ sáng lập không chỉ có ý nghĩa trực tiếp trong việc chỉ đạo cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc, mà còn khơi nguồn mạnh mẽ cho nền báo chí cách mạng nở rộ. Trong sự kìm kẹp khủng bố của kẻ thù, một loạt tờ báo của các tổ chức Đảng đã ra đời như: Tranh đấu, Cờ vô sản, Đỏ, Sóng Cách mệnh, Lao động... Nhiều tờ báo đã vượt lưới thép của kẻ thù đến tận Trường Phương Đông ở Mátxcơva, nơi các nhà lãnh đạo của Đảng như: Trần Phú, Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập... đang miệt mài học tập lý luận cộng sản và rèn luyện năng lực của những nhà cách mạng chuyên nghiệp, tạo niềm tin sâu sắc về ngọn lửa cách mạng trong nước.

Người thầy vĩ đại

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành sự quan tâm đặc biệt với sự nghiệp báo chí cách mạng, Người chỉ rõ: “Báo chí là một mặt trận”, “Cây bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng”. Vì thế, “cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”.

Trong "Thư gửi lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng" năm 1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: "Đối tượng của tờ báo là đại đa số dân chúng. Một tờ báo không được đại đa số dân chúng ham chuộng thì không xứng đáng là một tờ báo".

Tại Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam (1962), Bác Hồ một lần nữa khẳng định: "Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng". Tất cả những nhiệm vụ cách mạng đều là nhiệm vụ của báo chí, nhiệm vụ ấy bao trùm toàn bộ cuộc cách mạng, phục vụ mọi mặt đời sống xã hội, kinh tế, an ninh - quốc phòng, quan hệ quốc tế.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng căn dặn các nhà báo trước khi cầm bút phải tự đặt câu hỏi: “Viết để làm gì?”, “Viết cái gì? Viết cho ai? Viết thế nào?”. Người đã giải đáp cặn kẽ những câu hỏi này, đó là: “Phải viết gọn, rõ ràng, vắn tắt. Nhưng vắn tắt không phải là cụt đầu, cụt đuôi mà phải có đầu, có đuôi... Viết phải thiết thực, nói có sách, mách có chứng, tức là nói cái việc ấy ở đâu, thế nào, ngày nào, nó sinh ra thế nào, phát triển thế nào, kết quả thế nào?”

Người còn căn dặn: Khi viết xong, thì nhờ anh em xem và sửa giùm. Chớ tự ái, tự cho bài của mình là “tuyệt” rồi. Người nhắc nhở phải kiên quyết chống lối viết “tràng giang đại hải”, “dùng từng đống danh từ lạ”, hoặc “viết như mật mã, thích ba hoa, viết vừa dài, vừa rỗng, thích khoe chữ, ham dùng điển tích, sính chữ nước ngoài”.

Theo PGS.TS Đỗ Chí Nghĩa, sự nghiệp báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh là di sản to lớn, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển nền báo chí cách mạng, góp phần làm phong phú nền văn hóa dân tộc. Người làm báo là để làm cách mạng, nhưng bằng sự say mê, nhiệt thành của một trái tim cộng sản cộng với tài năng thiên bẩm và bề dày văn hóa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành một nhà báo tầm vóc quốc tế, người thầy mẫu mực của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí và phong cách làm báo năng động, chuyên nghiệp, sâu sát đời sống của Người là hành trang quý giá cho các thế hệ nhà báo hôm nay học tập, để ngày càng vững vàng, sắc bén hơn trên mặt trận công tác tư tưởng-văn hóa của Đảng, đáp ứng lòng mong đợi của nhân dân.

PGS.TS Đào Duy Quát - nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương) nhấn mạnh, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, chặng đường mà báo chí cách mạng đi qua gắn với những mốc son sáng chói của lịch sử cách mạng dân tộc.

Đó là: Từ khi vận động thành lập Đảng, tới huấn luyện cán bộ, chuẩn bị cơ sở lý luận, chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3.2.1930, cổ vũ nhân dân làm nên cao trào cách mạng 1930 - 1931, phong trào vận động dân chủ 1936 - 1939, tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền Tháng Tám năm 1945. Tiếp đó là vũ khí đấu tranh sắc bén trên mặt trận chính trị - tư tưởng, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đi vào các cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thu giang sơn về một mối, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Báo chí góp phần to lớn trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tất cả vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

https://laodong.vn/thoi-su/ngon-duoc-soi-duong-cho-bao-chi-cach-mang-viet-nam-1526717.ldo

TRẦN VƯƠNG (BÁO LAO ĐỘNG)