Mức đóng góp thuế thu nhập cá nhân đang tăng nhanh hơn nhiều so với mức tăng thu nhập thực tế của người dân.

Mức giảm trừ gia cảnh cố định trong bối cảnh giá cả leo thang

Tại hội thảo “Luật Thuế Thu nhập cá nhân - Đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng” do Báo Lao Động phối hợp với Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức, vấn đề giảm gánh nặng thuế thu nhập cá nhân cho người lao động được nhiều chuyên gia đề cập.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng: Xu hướng cải cách thuế thu nhập cá nhân hướng đến ba mục tiêu chính là giảm gánh nặng thuế cho người lao động, đảm bảo tính công bằng theo chiều dọc do thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu, và mở rộng cơ sở thuế để thích ứng với chuyển đổi số và toàn cầu hóa. Bên cạnh đó là thúc đẩy động lực phát triển kinh tế, hướng tới tăng trưởng bền vững.

Số liệu Bộ Tài chính cho thấy trong giai đoạn 2020-2024, tổng thu từ thuế thu nhập cá nhân tăng khoảng 70%, từ 110.000 tỉ đồng lên gần 198.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, cùng kỳ, thu nhập bình quân đầu người chỉ tăng khoảng 30%, từ 3.548 USD lên 4.622 USD. Có thể thấy mức đóng góp thuế thu nhập cá nhân đang tăng nhanh hơn nhiều so với mức tăng thu nhập thực tế của người dân.

Từ ngày 1.1.2026, ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể sẽ nâng lên từ 100 triệu đồng/năm lên 200 triệu đồng/năm, tương đương với mức thu nhập khoảng 18 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức giảm trừ gia cảnh hiện tại chỉ ở mức 11 triệu đồng/tháng, cho thấy sự bất hợp lý trong quy định hiện hành.

“Theo các nghiên cứu về phân phối thu nhập, mức thu nhập phổ biến nhất của người lao động hiện nay rơi vào khoảng 8.400 - 10.500 USD/năm, tức là khoảng 20 - 25 triệu đồng/tháng. Nếu lấy mức này làm cơ sở, tôi cho rằng mức giảm trừ gia cảnh hợp lý nên nằm trong khoảng 20 - 25 triệu đồng/tháng, thay vì mức 18 triệu đồng như một số đề xuất hiện nay”, PGS Nghị nói.

PGS.TS Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế, Học viện Tài chính cho rằng: "Việc duy trì mức giảm trừ gia cảnh cố định trong bối cảnh giá cả leo thang khiến nhiều người lao động rơi vào tình trạng phải đóng thuế dù thu nhập thực tế không tăng hoặc thậm chí giảm do lạm phát".

Giảm áp lực tài chính cho người lao động

Theo PGS Trường, trong khoảng 5 năm tới, Việt Nam vẫn thuộc nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình, do đó cần chấp nhận mức giảm trừ gia cảnh tương đối cao so với GDP.

Ông đề xuất mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế nên tương đương khoảng 1,5 lần GDP bình quân đầu người. Nếu so sánh theo GDP theo ngang giá sức mua (PPP), mức này chỉ bằng khoảng 0,6 lần, tương đương với các nước có trình độ phát triển tương đồng. Đồng thời, ông đề xuất giữ nguyên nguyên tắc giảm trừ mỗi người phụ thuộc bằng 40% mức giảm trừ của bản thân người nộp thuế.

Ngoài ra, cần quy định mức giảm trừ gia cảnh được xác định hàng năm theo nguyên tắc điều chỉnh tương ứng với chỉ số CPI, đồng thời giao quyền quyết định mức điều chỉnh này cho Chính phủ nhằm đảm bảo chính sách thuế phù hợp với tình hình kinh tế thực tế.

Đề xuất giải pháp, PGS Nghị cho rằng biểu thuế lũy tiến tính thuế thu nhập cá nhân hiện nay gồm 7 bậc, với thuế suất từ 5% đến 35%. Tuy nhiên, các bậc thuế được thiết kế quá dày và biên độ giữa các bậc quá hẹp, khiến thuế suất và số thuế phải nộp tăng nhanh ngay cả khi thu nhập chỉ tăng nhẹ.

"Hệ thống thuế này khiến người có thu nhập trung bình dễ dàng bị đẩy vào nhóm chịu thuế cao, tạo áp lực tài chính lớn và làm giảm động lực lao động" - ông nói.

Một phương án cải cách hợp lý là điều chỉnh khoảng cách giữa các bậc thuế. Việc giãn cách theo một hệ số hợp lý, chẳng hạn hệ số 2, sẽ giúp hệ thống thuế trở nên ổn định hơn, tăng độ mở, khuyến khích gia tăng thu nhập và tránh tình trạng người lao động có thu nhập trung bình vẫn phải chịu thuế suất cao một cách bất hợp lý.

Bên cạnh đó, số lượng bậc thuế có thể giảm từ 7 xuống còn 5, giúp đơn giản hóa hệ thống tính thuế mà vẫn đảm bảo nguồn thu hợp lý cho ngân sách Nhà nước. Đề xuất điều chỉnh biểu thuế như sau:

Bậc 1: Thu nhập từ 0 - 10 triệu đồng, thuế suất 5%

Bậc 2: Thu nhập từ 10 - 30 triệu đồng, thuế suất 10%

Bậc 3: Thu nhập từ 30 - 70 triệu đồng, thuế suất 15%.

Bậc 4: Thu nhập từ 70 - 150 triệu đồng, thuế suất 20%.

Bậc 5: Thu nhập trên 150 triệu đồng, thuế suất 25%.

Như vậy sẽ giúp hệ thống thuế công bằng hơn, giảm áp lực tài chính cho người lao động, đồng thời vẫn đảm bảo nguồn thu ngân sách.

Ông đề xuất mức thuế suất tối đa tại Việt Nam nên dừng ở 25%, nhất là trong bối cảnh thu nhập bình quân chưa cao và nền kinh tế vẫn cần tích lũy, đầu tư. Hiện nay, thuế thu nhập doanh nghiệp đang ở mức 20%, do đó, một mức thuế thu nhập cá nhân hợp lý sẽ tạo thêm động lực cho người lao động.

https://laodong.vn/kinh-doanh/giam-muc-dong-thue-thu-nhap-ca-nhan-cho-nguoi-lao-dong-1477033.ldo

THÙY LINH (BÁO LAO ĐỘNG)