6 dự án đường sắt quan trọng quốc gia với kinh phí dự kiến hơn 30 tỉ USD sẽ được triển khai giai đoạn 2025-2027. Đây là cơ hội lớn dành cho các doanh nghiệp tư nhân, nhất là trong bối cảnh Quốc hội chuẩn bị thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt quốc gia.

Doanh nghiệp sẵn sàng

Trở về từ Triển lãm Asia Pacific Rail 2025, sự kiện lớn nhất khu vực trong lĩnh vực đường sắt (diễn ra từ ngày 28-29.5 vừa qua tại Bangkok, Thái Lan), lãnh đạo Công ty Vĩnh Hưng cho biết: “Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã đủ tự tin để tham gia các dự án đường sắt của Việt Nam trong thời gian tới”.

Ông Trần Đức Tiến - Chủ tịch HĐQT Công ty Vĩnh Hưng - nói: “Tại Asia Pacific Rail 2025, chúng tôi gây ấn tượng bởi những sản phẩm mang dấu ấn “Make in Vietnam” như gối cầu, khe co giãn, tường chống ồn... Nhưng điều chúng tôi quan tâm chính là việc giới thiệu được khả năng tham gia các dự án ngành đường sắt trong khu vực của doanh nghiệp Việt Nam”.

Vĩnh Hưng là một trong nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam muốn góp sức mình vào các dự án đường sắt tại Việt Nam. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, đóng góp ấy chưa đúng với tiềm năng. Chẳng hạn, công ty này cũng đã trúng một vài gói thầu nhỏ tại dự án đường sắt trên cao Hà Đông - Cát Linh ở Hà Nội hoặc Bến Thành - Suối Tiên tại TPHCM. Điều bất ngờ là doanh nghiệp này lại tham gia sâu hơn ở những dự án tại nước ngoài. Đơn cử như cung cấp gối cầu, gối nhà ga, gối cao su, ván khuôn, chốt chặn, thiết bị giảm chấn cho dự án đường sắt Malolos - Clark (Philippines) có tổng mức đầu tư 6,1 tỉ USD sẽ hoàn thành trong năm nay.

“Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh phát triển hạ tầng giao thông, nhất là các tuyến đường sắt chiến lược, các doanh nghiệp tư nhân muốn được tạo thêm điều kiện tiếp cận thị trường nội địa, tiếp thu công nghệ, kết nối quốc tế. Từ đó, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn đưa sản phẩm Việt vươn xa, góp phần định vị thương hiệu quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu” - ông Trần Đức Tiến nói.

Chờ những quyết sách đột phá

Bộ Xây dựng vừa giao các Ban quản lý dự án (BQLDA) lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi 6 dự án đường sắt được thực hiện trong giai đoạn năm 2025 - 2027.

BQLDA cho hay, 6 dự án này đều là dự án đường sắt quan trọng quốc gia, trong đó có hai dự án mới được giao nhiệm vụ nghiên cứu đầu tư gồm tuyến Hà Nội - Đồng Đăng và tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái.

Các tuyến còn lại gồm dự án đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng có điểm đầu tại Hà Nội, điểm cuối tại Đồng Đăng (Lạng Sơn), có chiều dài khoảng 156km. Tuyến được thiết kế đường đơn, điện khí hóa, khổ 1.435mm, tốc độ tối đa 160km/giờ, khai thác hỗn hợp tàu khách và tàu hàng. Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 6 tỉ USD. Tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái có chiều dài 187km, tổng mức đầu tư dự kiến 7 tỉ USD. 4 dự án đường sắt còn lại gồm các tuyến: TPHCM - Cần Thơ; Biên Hòa - Vũng Tàu; Vũng Áng - Mụ Giạ và Vành đai phía Đông Hà Nội. Trong đó, đáng chú ý là dự án đường sắt TPHCM - Cần Thơ có chiều dài khoảng 175km, tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 9 tỉ USD.

Để các doanh nghiệp tư nhân được tham gia sâu hơn vào các dự án này, cần có những cơ chế mới, đúng tinh thần Nghị quyết 68, Nghị quyết 159 của Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ.

Theo kế hoạch, ngày 12.6 tới, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội XV, Bộ trưởng Bộ Xây dựng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt. Ngày 17.6, nội dung này sẽ tiếp tục được thảo luận ở hội trường và dự kiến thông qua Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt.

Nhiều điểm mới tại dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt. Đối với lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, người có thẩm quyền quyết định đầu tư được quyết định việc áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với việc lựa chọn nhà thầu tư vấn, phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp, EPC, EC, EP, chìa khóa trao tay và nhà đầu tư.

Đáng chú ý, tổ chức, cá nhân tham gia các hoạt động khoa học, công nghệ phục vụ dự án được áp dụng các chính sách như: Được quyết định việc đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, đặt hàng để lựa chọn nhà thầu cung ứng dịch vụ, hàng hóa; doanh nghiệp được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao theo quy định của pháp luật về công nghệ cao trong thời gian thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ phục vụ dự án; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế thu nhập cá nhân từ việc thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ phục vụ dự án.

Đặc biệt, trong quá trình thực hiện, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia dự án được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của Đảng và quy định của pháp luật trong các trường hợp: Hành vi được cơ quan có thẩm quyền xác định là dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; phải chấp hành quyết định của cấp trên và đã báo cáo người ra quyết định trước khi chấp hành; thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo, giải pháp để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án được cơ quan có thẩm quyền cho phép và phù hợp với chủ trương của cấp có thẩm quyền, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung.

Doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân, kỳ vọng vào những quyết sách mới để tự tin tham gia vào những dự án tỉ USD của đất nước.

https://laodong.vn/xa-hoi/tu-nhan-san-sang-gop-suc-xay-dung-he-thong-duong-sat-quoc-gia-1517183.ldo

Minh Quang (BÁO LAO ĐỘNG)