Khu vực kinh tế tư nhân ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp quy mô lớn đã chứng tỏ năng lực, sẵn sàng tham gia vào các lĩnh vực trọng điểm. Tuy nhiên, để thực sự phát huy vai trò chủ lực, khu vực này vẫn cần một cú hích từ thể chế, chính sách.

Doanh nghiệp kỳ vọng chính sách đồng hành

Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành giao thông vận tải đầu năm nay, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cụ thể cho ba tập đoàn tư nhân lớn tham gia các dự án trọng điểm quốc gia. Trong đó, Tập đoàn Hòa Phát được giao sản xuất thanh ray phục vụ tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; Thaco đảm nhận nhiệm vụ chế tạo toa tàu phục vụ cho đường sắt; còn Vingroup được giao tham gia xây dựng tuyến metro TPHCM - Cần Giờ.

Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy chủ trương mạnh mẽ của Chính phủ trong việc khuyến khích, ưu tiên giao các dự án trọng điểm quốc gia cho doanh nghiệp tư nhân nội địa có đủ năng lực. Tuy nhiên, để các doanh nghiệp có thể chính thức bắt tay vào triển khai, vẫn cần các bước tiếp theo để cụ thể hóa về mặt pháp lý.

Chia sẻ với phóng viên Báo Lao Động, đại diện Tập đoàn Hòa Phát cho biết, doanh nghiệp hiện đã chuẩn bị đầy đủ mọi điều kiện cần thiết để tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đặc biệt là các hạng mục liên quan đến sản xuất thanh ray. Hòa Phát khẳng định hoàn toàn sẵn sàng về vốn, quỹ đất, công nghệ lẫn nhân lực.

Thời gian qua, lãnh đạo Hòa Phát đã nhiều lần làm việc trực tiếp với Thủ tướng Chính phủ, tham dự các hội nghị liên quan và liên tục bày tỏ cam kết sẵn sàng tham gia. Đại diện doanh nghiệp cho biết: “Hiện chúng tôi vẫn đang chờ đợi văn bản đặt hàng chính thức từ phía Chính phủ để có cơ sở triển khai đầu tư. Đây là ngành hàng rất đặc thù, nên nếu không được văn bản hóa, doanh nghiệp không thể bắt tay vào sản xuất”.

Theo đại diện Hòa Phát, nếu được giao thực hiện, việc xây dựng nhà máy và sản xuất thanh ray có thể hoàn thành trong vòng 1-2 năm, đảm bảo chất lượng đạt tiêu chuẩn châu Âu với giá thành cạnh tranh.

Ở quy mô nhỏ hơn, Công ty TNHH Kẻ Gỗ - doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất đồ gỗ xuất khẩu - cũng đang chờ thị trường và chính sách hỗ trợ để vượt qua khó khăn. Ông Trịnh Đức Kiên - Phó Giám đốc công ty - cho biết, hơn 2 năm qua, thị trường xuất khẩu mà doanh nghiệp tập trung khai thác liên tục sụt giảm, sức tiêu thụ yếu, khiến hoạt động bán hàng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. “Về vốn hay chính sách, doanh nghiệp chúng tôi không gặp vấn đề gì lớn. Khó khăn chủ yếu vẫn nằm ở khâu bán hàng, liên quan đến khách hàng và thị trường” - ông Kiên thẳng thắn chia sẻ.

Kinh tế tư nhân cần động lực để phát triển đúng tầm

Đánh giá về thực trạng hiện nay, TS Đinh Thế Hiển - chuyên gia kinh tế - nhận định, nhiều doanh nghiệp tư nhân trong nước đã có đủ năng lực để tham gia vào các lĩnh vực trọng yếu như hạ tầng giao thông, năng lượng, công nghiệp hỗ trợ… Tuy nhiên, khu vực này vẫn chưa phát triển đúng tầm do còn vướng mắc về thể chế, chính sách và tiếp cận nguồn lực.

TS Hiển chỉ rõ, nguyên nhân chủ yếu nằm ở ba điểm nghẽn lớn. Thứ nhất, trong các lĩnh vực trọng yếu như hạ tầng lớn, năng lượng, khu vực tư nhân vẫn chưa có nhiều dư địa để tham gia sâu. Thứ hai, cấu trúc doanh nghiệp tư nhân hiện đang lệch về đầu tư bất động sản, tài chính, trong khi số doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu đóng vai trò dẫn dắt chuỗi giá trị lại rất ít. Cuối cùng, tư duy phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng vẫn phổ biến, khiến doanh nghiệp dễ rơi vào rủi ro tài chính.

Chuyên gia này cho rằng, phần lớn doanh nghiệp tư nhân hiện nay duy trì mô hình kinh doanh dựa vào vốn vay, thiếu chiến lược phát triển bền vững. Ngược lại, các ngân hàng lại có xu hướng cho vay vào bất động sản vì dễ thế chấp, an toàn hơn. Chính điều này tạo ra vòng luẩn quẩn: vốn tín dụng chảy vào bất động sản, còn doanh nghiệp sản xuất thì khó tiếp cận vốn.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi - cũng cho rằng, các doanh nghiệp hiện nay gặp khó khi tiếp cận các nguồn lực quốc gia như đất đai, vốn tài chính và đặc biệt là thị trường tiêu thụ sản phẩm. "Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn khó tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi, hay thủ tục hành chính còn rườm rà, thiếu linh hoạt" - ông Huy nhận định.

Theo ông Huy, với những doanh nghiệp tư nhân đủ năng lực, Nhà nước cần xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và dài hạn, để doanh nghiệp yên tâm đầu tư. Đặc biệt trong các lĩnh vực nền tảng như sản xuất, hạ tầng, công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời, cần có chính sách chọn lọc, tập trung hỗ trợ đúng những doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh, tránh dàn trải nguồn lực.

Giải pháp đồng bộ để tháo gỡ điểm nghẽn cho kinh tế tư nhân

TS Đinh Thế Hiển cho rằng, để tháo gỡ điểm nghẽn cho khu vực kinh tế tư nhân, cần có giải pháp đồng bộ, vừa cải thiện mô hình doanh nghiệp, vừa hoàn thiện thể chế, chính sách. Trong đó, nên tập trung vào 4 giải pháp sau:

Một là, đánh giá đúng vai trò của doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ở Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt trong nông nghiệp và sản xuất đặc thù, nếu ứng dụng công nghệ, nâng cao quản trị và kết nối thị trường, hoàn toàn có thể tạo nên mạng lưới vững chắc, đóng góp lớn cho nền kinh tế.

Hai là, khuyến khích hình thành chuỗi liên kết. Thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ tham gia liên kết ngành hàng, hiệp hội để không hoạt động rời rạc. Các doanh nghiệp có thể chia sẻ nguồn lực, tăng sức cạnh tranh, từng bước hình thành doanh nghiệp vừa và lớn dựa trên nền tảng liên kết. Chuỗi cung ứng nên có doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt, nhưng không nhất thiết là tập đoàn siêu lớn mà là tổ chức chuyên nghiệp, đủ năng lực kết nối.

Ba là, với những doanh nghiệp được kỳ vọng tham gia dự án trọng điểm quốc gia, cần khuyến khích chuyển sang mô hình công ty cổ phần đại chúng. Đây là mô hình hiện đại, minh bạch, giúp doanh nghiệp dễ huy động vốn từ thị trường chứng khoán, giảm phụ thuộc tín dụng ngân hàng, đồng thời nâng cao quản trị, đáp ứng yêu cầu minh bạch.

Bốn là, nhà nước nên tập trung cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí vận hành cho doanh nghiệp, đầu tư hạ tầng giao thông và logistics hợp lý. Còn các doanh nghiệp, muốn phát triển bền vững cần nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, không thể trông chờ mãi vào tín dụng hay vốn hỗ trợ. Nam Phong

https://laodong.vn/xa-hoi/cu-hich-chinh-sach-de-kinh-te-tu-nhan-but-toc-1479874.ldo

LỤC GIANG (BÁO LAO ĐỘNG)