I.

Mấy năm trước, tôi tình cờ nhận được điện thoại của một cô bé sinh năm 2005, tức là còn ít tuổi hơn con gái tôi. Cô bé tự giới thiệu là Hà Linh, đang học lớp 11 Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam. Linh là thành viên tích cực dự án Striped Project - một trong những dự án học sinh hàng đầu về môi trường và tái chế trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Tìm hiểu về dự án của các bạn trẻ, tôi càng thích thú về thái độ “dám nghĩ, dám làm” của các em. Hóa ra, Striped Project là một dự án tái chế được thành lập vào tháng 6.2015 bởi một nhóm học sinh trung học tại Hà Nội. Trước thực trạng lãng phí giấy trầm trọng, dự án ra đời với mục tiêu tận dụng nguồn giấy thừa để tạo ra các vật dụng hữu ích như vở và sổ tay. Những sản phẩm này sau đó được quyên góp cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, giúp các em có cơ hội tiếp cận điều kiện học tập tốt hơn. Không chỉ tập trung vào việc tái chế, Striped Project còn tổ chức các hoạt động giáo dục về môi trường nhằm nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, góp phần xây dựng một tương lai xanh và bền vững hơn.

“Song song với việc giáo dục môi trường, dự án áp dụng mô hình tái chế “no waste”, biến giấy thừa thành những vật dụng hữu ích phục vụ cá nhân, tập thể và xã hội. Thông qua đó, Striped Project không chỉ giúp giảm thiểu rác thải mà còn tạo ra giá trị thực tiễn cho cộng đồng. Một trong những sự kiện quan trọng nhất của Striped Project chính là Ngày Tình Nguyện - chuyến đi thiện nguyện đến vùng cao nhằm tổ chức các hoạt động giáo dục và giải trí về môi trường cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn”, Linh nói.

Cô bé còn kể về một sự kiện cùng các bạn tổ chức. Đó là sự kiện được tổ chức tại điểm trường Chòi Hồng (xã Tràng Xá, Võ Nhai, Thái Nguyên) với sự tham dự của các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn tại điểm trường. Bên cạnh các hoạt động văn nghệ, hướng dẫn làm đồ thủ công, các bạn trẻ Hà Nội còn trao tặng các phần quà ý nghĩa bao gồm bánh kẹo, bộ dụng cụ học tập (vở, bút chì, tẩy, màu sáp), sữa và hộp bút handmade tới các em.

Từ Linh, qua tìm hiểu tôi thấy học sinh Hà Nội tham gia rất nhiệt tình các dự án mang tính xã hội cao. Chẳng hạn, ít ai ngờ tại Hà Nội có một nhóm bạn trẻ thành lập “Biệt đội Giải cứu đồ ăn”. Bắt nguồn tự nhận thức đồ ăn tại các nhà hàng, khách sạn còn dùng được nhưng thường bị bỏ phí, các bạn trẻ nảy ra ý tưởng gom những thức ăn này (tất nhiên là còn nguyên, dùng được) để phân phối tới những người khó khăn.

Biệt đội Giải cứu đồ ăn (Hanoi Food Rescue) trở thành tổ chức từ thiện tiên phong với mô hình "cứu trợ thực phẩm" đầu tiên và duy nhất được thành lập bởi các học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Trải qua 13 năm hoạt động kể từ năm 2012, tổ chức này đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với sự tham gia nhiệt tình của hơn 1.800 tình nguyện viên từ các trường Đại học và THPT.

Nhờ những nỗ lực không ngừng nghỉ, Hanoi Food Rescue đã trở thành cầu nối quan trọng, đưa 83.000 suất ăn từ 30 nhà hàng, khách sạn và đơn vị chế biến thực phẩm đến tay hơn 30.000 hoàn cảnh cần sự sẻ chia. Hanoi Food Rescue không chỉ tập trung vào việc phân phối thực phẩm đến các điểm đến quen thuộc như Làng trẻ em SOS, Làng trẻ Hòa Bình, Trung tâm Ngọc Sơn, Bệnh viện K, Bệnh viện Nhi Trung ương, Trung tâm dạy nghề nhân đạo - tạo việc làm cho trẻ em tàn tật Việt Nam, và xóm nghèo Phúc Xá... mà còn chú trọng vào các hoạt động nâng cao nhận thức về sử dụng thực phẩm hiệu quả, chống lãng phí.

Nhóm đã triển khai thành công nhiều chương trình như Tet Donation, The Hunger Games, Mid-Autumn’s Giving, Help For Residents, Trao... Trong đó, sự kiện Tet Donation đã trở thành một hoạt động quyên góp ý nghĩa, huy động được 42.000 suất ăn cùng 16 tấn đồ dùng (quần áo, sách truyện, đồ dùng học tập) cho hơn 2.300 em học sinh tại 10 điểm trường khác nhau.

Tet Donation 2025 vừa được tổ chức hôm 16.3 tại trường Tiểu học xã Vân An, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn trở thành một cái Tết "muộn" đầy ấm áp cho các em nhỏ khó khăn vùng cao, giúp các em có thêm động lực và niềm vui trong cuộc sống.

II.

Gặp những bạn trẻ, nói chuyện với họ về những dự án, dự định tôi lại thêm tự tin vào một Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình. Các bạn trẻ, họ đều nói việc làm mình rất nhỏ, chỉ mong đóng góp được điều gì đó cho cộng đồng, cho những người khó khăn.

Nhưng chính họ, cũng không biết hết rằng, những hành động nhỏ nhưng được cùng làm trong một cộng đồng, trong một thế hệ sẽ tạo ra động lực rất lớn.

Đơn cử như vấn đề tiết kiệm, chống lãng phí. Đây chính là vấn đề lớn của đất nước. Không thể vươn mình, bước vào kỷ nguyên mới nếu không hình thành một văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí rộng khắp. Điều này không hề dễ dàng và hành động thu gom rác, xử lý thức ăn của các bạn trẻ cũng một phần hình thành lên văn hóa ấy.

Trong bài viết “Chống lãng phí”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã thẳng thắn nhận định: “Lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển. Trong đó, gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước”.

Tổng Bí thư yêu cầu: “Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”. Xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong các cơ quan, tổ chức; khuyến khích nhân dân tăng cường thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tạo thói quen quý trọng tài sản của Nhà nước, công sức của nhân dân, sự đóng góp của tập thể và công sức của mỗi cá nhân; coi việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ hằng ngày. Thực hiện đồng bộ các giải pháp xây dựng văn hóa tiết kiệm, ý thức tiết kiệm; tư duy làm việc khoa học, quản lý thời gian hiệu quả, hình thành trách nhiệm đạo đức xã hội gắn với thực hiện nghiêm kỷ cương, kỷ luật”.

III.

Tôi tin tưởng một cách chắc chắn rằng các bạn trẻ hôm nay, những ai biết bảo vệ môi trường, biết tham gia các hoạt động từ thiện giúp đỡ người khó khăn, biết thực hành tiết kiệm và biết học hỏi để vươn lên sẽ trở thành những công dân tốt, những công dân tiên phong của đất nước trong tương lai.

Thế hệ trẻ Việt Nam đang trở thành lực lượng nòng cốt trong sự phát triển đất nước. Họ không chỉ giới hạn bản thân trong khuôn khổ của truyền thống, mà sẵn sàng đối mặt với những vấn đề lớn của quốc gia với tâm thế "dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám tiên phong". Từ đổi mới sáng tạo đến khởi nghiệp, từ công nghệ đến hoạt động xã hội, họ đang chứng tỏ sự bản lĩnh, tinh thần dấn thân, và khát vọng vươn xa.

Bên cạnh những hoạt động vì cộng đồng, thanh niên Việt Nam còn tỏ ra là lực lượng chủ động trong đổi mới và sáng tạo. Các cuộc thi khởi nghiệp, sáng tạo kỹ thuật những năm gần đây thu hút rất nhiều bạn trẻ tham gia, với những ý tưởng đột phá trong công nghệ AI, blockchain, nông nghiệp thông minh, kinh tế số... Các doanh nghiệp do người trẻ sáng lập không chỉ tạo việc làm cho hàng nghìn lao động mà còn góp phần nâng tầm tên tuổi Việt Nam trên trường quốc tế.

Dù vậy, thế hệ trẻ Việt Nam cũng đang đối mặt với không ít thách thức. Trình độ chuyên môn và kỹ năng còn chênh lệch giữa các vùng miền, khả năng thích ứng với các xu hướng mới còn chưa đồng bộ. Việc lợi dụng công nghệ số có thể giúp thanh niên bắt nhịp những xu hướng quốc tế, nhưng đồng thời cũng kéo theo những thách thức về an ninh mạng, lợi dụng thông tin và trách nhiệm cá nhân.

Thế hệ trẻ Việt Nam đang trở thành những người lái con tàu đất nước hướng đến tương lai. Họ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và dám tiên phong trong mọi lĩnh vực. Nhưng để phát huy tốt nhất sự nhiệt huyết đó, hệ thống chính sách cần tạo điều kiện thuận lợi hơn, các cơ quan giáo dục cần trang bị kiến thức và kỹ năng thực tiễn tốt hơn, và xã hội cần ghi nhận những đóng góp của thanh niên một cách xứng đáng. Chỉ khi đáp ứng những điều kiện đó, thanh niên Việt Nam mới thực sự trở thành động lực cho một Việt Nam phát triển và bền vững.